عناوین حدیث امام صادق علیه السلام در مورد معاشرت با خلق الله:
- معاشرت نیکو با مردم لطف خدا بر مومن:
- رابطه معاشرت نیکو و ترس از خدا:
- نیت معاشرت با خلق الهی:
- حدود مدارا و معاشرت:
- جایگاه احترام در معاشرت:
- میزان خود داری و احساس مسئولیت در قبال مردم
- جایی که باید معاشرت را قطع کرد
امام صادق علیه السلام در بیانی جامع می فرمایند:
معاشرت نیکو با مردم لطف خدا بر مومن:
اینکه انسان با خلق الله معاشرتی نیکو داشته باشد، معاشرتی که در معصیت خداوند نباشد، این توجه و فضل الهی است بر بنده ی خود.
رابطه معاشرت نیکو و ترس از خدا:
و هر کس در خلوت (تنهایی) در برابر خدای خود خاضع و خاشع است، رفتار و سلوکش با مردم در آشکارا نیکو است. و کسی که رفتارش با خلق الله در آشکارا بد است، خوفش از خداوند در تنهایی و خلوت کم است.
نیت معاشرت با خلق الهی:
با خلق خدا برای خدا معاشرت داشته باش. نه برای اینکه نفعی از مال دنیا به تو رسانند یا به تو مقام و منزلتی دهند و نه بخاطر ریا و کسب شهرت.
حدود مدارا و معاشرت:
معاشرت با مردم موجب نشود که حدود الهی و شرعی را زیر پا بگذاری به این بهانه که می خواهی مثل آنان باشی یا از شهوت خود پیروی کرده باشی!
چرا که این مردم (که موجب زیر پا گذاشتن حدود شریعت می شوند) نه تنها نفعی به تو نمی رسانند بلکه آخرت (عاقبت به خیری) را از تو می گیرند.
جایگاه احترام در معاشرت:
کسانی که از تو بزرگتر هستند را به منزله پدر خود بدان ( و احترامی همچون احترام پدر با آنها برقرار کن)
کسانی که از تو کوچکتر هستند را به منزله فرزند خود بدان ( و به او مثل فرزندت احترام و محبت نما)
کسانی که از همسن تو هستند را به منزله برادر خود بدان ( و با آنها رفیق و یار شفیق باش)
میزان خود داری و احساس مسئولیت در قبال مردم
تا وقتی که می دانی عیبی در خود داری به تهذیب خود مشغول باش و خود را مشغول یافتن عیبی که شک داری در دیگران هست یا نه ، مکن
در امر به معروف رفیق مردم باش و دوستانه سخن بگوی و با مدارا رفتار کن ؛ و در نهی از منکر مهربان باش و از روی دلسوزی و شفقت رفتار کن
و در همه حال نصیحت کردن دور مباش (نصیحت خود و نصیحت دیگران)
چرا که خداوند می فرماید: قولوا للناس حسنا ؛ با مردم به نیکی سخن بگوی (بقره.83)
جایی که باید معاشرت را قطع کرد
معاشرت خود با کسی که تو را از یاد خداوند غافل می کند، و تو را از طاعت و بندگی خداوند دور می کند ، قطع کن چرا که این جماعت از اولیاء و مددکاران شیطان هستند و همنشینی تو با آنان در تو تاثیر (منفی) می گذارد.
و وقتی این جماعت را در نزد مردم دیدی، بخاطر مدارا با مردم، مسامحه نکن (و با اولیاء شیطان نشست و برخاست و مصاحبت نکن) چرا که این مسامحه و مصاحبت موجب ضررهای بزرگی در تو خواهد شد.
مصباح الشریعه امام صادق علیه السلام/ باب 45.
